Month: June 2025

पंतप्रधानांचे अधिकार व कर्तव्य

पंतप्रधान हे मंत्रिमंडळाचे अध्यक्ष (प्रमुख) असतात. Powers of the Prime Minister पंतप्रधान हे निती आयोग, राष्ट्रीय विकास परिषद, राष्ट्रीय लोकसंख्या आयोग यांचे पदसिद्ध अध्यक्ष असतात. पंतप्रधान हे देशाच्या परराष्ट्र धोरणाचे…

भारताचे पंतप्रधान

संविधानातील भाग-5 प्रकरण-1 कलम-74, 75, 78 यामध्ये भारताचे पंतप्रधान Prime Minister यांची तरतूद आहे. संविधानात पंतप्रधान या पदाचा उल्लेख “प्रधानमंत्री” (Prime Minister) असा आहे. पंतप्रधान व त्यांचे मंत्रिमंडळ हे केंद्रीय…

भारताचे उपराष्ट्रपती

संविधानातील भाग-5, प्रकरण-1, कलम 63 ते 71 मध्ये उपराष्ट्रपतीची Vice President of India तरतूद आहे. भारताचे उपराष्ट्रपती हे केंद्रीय कार्यकारी मंडळाचे घटक असतात. भारतीय संविधानाच्या कलम 63 मध्ये उपराष्ट्रपतीची तरतूद…

राष्ट्रपतींचे अधिकार व कर्तव्य

राष्ट्रपती हे भारताचे नामधारी प्रमुख असतात, त्यामुळे त्यांना लाभलेले मिळालेले अधिकार देखील नामधारीच असतात. ते राष्ट्राचे प्रतिनिधित्व करतात. पण राष्ट्रावर राज्य करत नाहीत. Powers and Duties of the President राष्ट्रपती…

भारताचे राष्ट्रपती

संविधानातील भाग-5 प्रकरण-1 कलम- 52 ते 62 मध्ये राष्ट्रपतीची President of India तरतूद करण्यात आली आहे. भारताने संसदीय शासन प्रणालीचा स्वीकार केल्याने भारतीय राज्यव्यवस्थेत एक घटनात्मक प्रमुख व एक वास्तव…

केंद्रीय कार्यकारी मंडळ

भारतीय संविधानातील भाग-5, मधील कलम 52 ते 78 मध्ये केंद्रीय कार्यकारी मंडळाची Union Executive तरतूद करण्यात आली आहे. केंद्रीय कार्यकारी मंडळामध्ये पुढील घटकांचा समावेश होतो. 1.राष्ट्रपती President 2.उपराष्ट्रपती Vice President…

Powers of the parliament : संसदेचे अधिकार

कायदेमंडळाचे प्रमुख अधिकार Powers of the Parliament पुढील प्रमाणे आहेत. कायदा करणे कार्यकारी मंडळावर नियंत्रण ठेवणे पुढील प्रकारे संसद कार्यकारी मंडळावर नियंत्रण ठेवते. 1.अविश्वास ठराव : विरोधी पक्षांनी सरकार विरुद्ध…

नवीन संसद भवन

28 मे 2023 रोजी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते भारताच्या नवीन संसद भवनाचे Central Vista Project उद्घाटन संपन्न झाले. भारतीय संसद हे संविधानाचे सर्वोच्च मंदिर आहे. शंभर वर्षांपूर्वी तयार झालेल्या…

लोकसभा

भारतीय संविधानाच्या कलम 81 नुसार लोकसभेची House of the People स्थापना करण्यात आली. इंग्लंड आणि कॅनडाच्या कॉमन्स सभागृहाच्या धरतीवर भारतीय लोकसभेची निर्मिती केलेली आहे. लोकसभा House of the People हे…

राज्यसभा 

भारतीय संविधानातील कलम 80 नुसार राज्यसभेची Council of States तरतूद करण्यात आलेली आहे. राज्यसभा हे संसदेचे वरिष्ठ सभागृह असून ते स्थायी स्वरूपाचे सभागृह आहे. राज्यसभेस वरिष्ठ सभागृह, दुतीय सभागृह, उच्च…