Parabhani Jilha परभणी जिल्हा छ. संभाजीनगर या प्रशासकीय विभागात येतो.
मुख्यालय – परभणी
महानगरपालिका – परभणी
क्षेत्रफळ – 6251 चौकीमी
स्थान व विस्तार – परभणीच्या पूर्वेस नांदेड, पश्चिमेस बीड व जालना, नैऋत्यस बीड, ईशान्येस हिंगोली
तालुके(9) – परभणी, पाथ्री, पालम, पूर्णा, जिंतूर, गंगाखेड, सेलू, सोनपेठ, मानवत.
नद्या – गोदावरी ही मुख्य नदी. पूर्णा, दुधना, कापरा, धोंड, मुदगल या इतर नद्या.
संगमस्थळ – कोठेश्वर (गोदावरी-पूर्णा), हट्टागाव (पूर्णा-दुधना).
धरणे – सिद्धेश्वर (पूर्णा नदीवर), कापरा (कापरा नदीवर), लोअर दुधना.
नदीकाठावरील ठिकाण – गंगाखेड (गोदावरी), पालम (पूर्णा), सोनपेठ (वान)
जलविद्युत केंद्र – येलदरी
तलाव – आळंद, मासोळी
डोंगररांगा – अजिंठा-बालाघाट
लेणी – जिंतूर, बामणी
पिके – ज्वारी हे प्रमुख पीक आहे. परभणी जिल्ह्याला ज्वारीचे कोठार म्हणतात. 2019 मध्ये ज्वारीची नवीन जात विकसित करण्यात आली “परभणी शक्ती”.
मृदा – जिल्ह्यात रेगुर मृदा आढळते. जी ज्वारीसाठी उपयुक्त आहे.
शैक्षणिक – डॉ. वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी (18 मे 1972).
- परभणी हे मनमाड-काचीगुडा लोहमार्गावरील प्रमुख जंक्शन आहे.
- परभणी येथे छत्रपती शिवाजी उद्यान, हजरत शाह ताराबुल-हक दर्गा, रोशनखान गढी, प्रभावती मंदिर आहे.
- जिंतूर येथे गुहेतील जैन शिल्पकला प्रसिद्ध आहे.
- गंगाखेड गोदावरीकाठी आहे. याला “दक्षिण काशी” असे म्हणतात. हे संत जनाबाईचे जन्मस्थळ आहे.
- मुदगल नदीतील मुदगलेश्वर मंदिर आहे.
- मानवत येथे कापडाची व्यापार पेठ आहे.
- जिंतूर तालुक्यात चारगणा येथे दगडी झुलता मनोरा आहे.
- पालम तालुक्यात गोदावरी पात्रात “जांभुळबेट” आहे. जांभुळबेट मोरासाठी प्रसिद्ध आहे
- जिंतूरजवळ नेमगिरी हे जैनतीर्थ क्षेत्र आहे. येथे 22 वे तीर्थकर “नेमिनाथ” यांची मूर्ती आहे.
- परभणी येथील श्री पारदेश्वर मंदिर प्रसिद्ध आहे.
- श्री पारदेश्वर मंदिर येथे भारतातील सर्वात मोठे मृत्युंजय महादेव शिवलिंग आहे.
- कुलपाख या ठिकाणी जैन धर्मियांचे प्रसिद्ध मंदिर आहे
- पेडगाव येथे पिंगळेश्वराचे मंदिर आहे.
- पाथरी हे साईबाबा यांचे जन्मगाव आहे.
- परभणी शहराचे जुने नाव प्रभावतीनगर असे होते.
- अजिंठा डोंगररांगांना उत्तर भागात “जिंतूर टेकड्या” म्हणतात.
- मराठवाड्यातील मध्यवर्ती जिल्हा परभणी आहे.
- परभणी जिल्ह्यातील “गोंधळ” या लोककलेला साता समुद्रापार राजाराम कदम यांनी प्रसिद्धी मिळवून दिली.