वन्य प्राणी, पक्षी यांची शिकार होवु नये व त्यांना मुक्तपणे मोकळे फिरता यावे यासाठी काही वने राखून ठेवतात. अशा राखून ठेवलेल्या वनांमध्ये विशिष्ट प्राण्यांचे रक्षण व्हावे त्यांना वनांमध्ये निर्भयपणे संचार करता यावा यासाठी राखून/आरक्षित ठेवलेल्या वन क्षेत्रास अभयारण्य असे म्हणतात maharashtratil abhayarnya. अभयारण्यात शिकार करण्यास बंदी असते.. महाराष्ट्रात ताडोबा tadoba, राधानगरी radhanagari, मेळघाट melghat, देऊळगाव-deulgaon, रेहकुडी-rehkudi ही काही प्रसिद्ध अभयारण्य आहेत.
उद्देश- स्थानिक वनातून नामशेष होणा-या प्राण्यांच्या प्रजातीचे रक्षण व जतन करणे.
महाराष्ट्रातील पहिले अभयारण्य राधानगरी दाजीपुर अभयारण्य आहे .
कोकण विभाग (७):
१.तानसा अभयारण्य (१९७०) : पालघर(वाडा) ३०४.८१ चौ .किमी.
२.तुंगारेश्वर अभयारण्य(२००३) : पालघर(वसई) ८४ चौ .किमी.
३.फ्लेमिंगो अभयारण्य(२०१५) : ठाणे व मुंबई उपनगर १६.९० चौ .किमी.
४.कर्नाळा पक्षी अभयारण्य(१९६८) : पनवेल (रायगड)४.४८ चौ .किमी.
५.फणसाड पक्षीअभयारण्य(१९८६) : रायगड (मरुड व रोहा )१६.७९ चौ .किमी.
६.सुधागड अभयारण्य(२०१४) : रायगड(सुधागड )७६.८८ चौ .किमी.
७.मालवण सागरी अभयारण्य(१९८७) : सिंधुदुर्ग (मालवण )२९.१२९ चौ .किमी.
पुणे विभाग(९):
१.भीमाशंकरअभयारण्य (१९८५) : पुणे (आंबेगाव) ठाणे (मुरबाड) १३०.७८ चौ .किमी.
२.मयुरेश्वर सुपे अभयारण्य(१९९७) : पुणे (बारामती)५.१५ चौ .किमी.
३.ताम्हणीअभयारण्य(२०१३ ) : पुणे (ताम्हणी ) ४९.६२ चौ .किमी.
४.कोयना अभयारण्य(१९८५) : सातारा (पाटण)४२३.५५ चौ .किमी.
५.सागरेश्वर अभयारण्य(१९८५) : सांगली (कडेगाव )१०.८७ चौ .किमी.
६.राधानगरी दाजीपुर अभयारण्य(१९५८) : कोल्हापूर (राधानगरी)३५१.१६चौ .किमी.
७.नवीन माळढोक अभयारण्य(२०१२) : सोलापूर ,उस्मानाबाद १.९८ चौ .किमी.
८.माळढोक पक्षी अभयारण्य (१९७९) : सोलापूर ४०० चौ .किमी.
९.मायनी पक्षी अभयारण्य : सातारा (खटाव)
नाशिक विभाग (७):
१.माळढोक नान्नज अभयारण्य (१९७९) : अहमदनगर (कर्जत) व सोलापूर (करमला) १२२१ चौ .किमी.
२.रेहेकुरी अभयारण्य (१९८०) : अहमदनगर (कर्जत)२.१७ चौ .किमी.
३.नांदूर मधमेश्वर पक्षी अभयारण्य (१९८६) : नाशिक(निफाड )१००.१२ चौ .किमी.
४.यावल अभयारण्य (१९६९) : जळगाव (यावल )१७७.५२ चौ .किमी.
५.कळसुबाई हरिश्चंद्रगड अभयारण्य (१९८६) : अहमदनगर (अकोले ) ३६१.७१ चौ .किमी.
६.अनेर धरण अभयारण्य (१९८६) : धुळे (शिरपूर )८२.९४ चौ .किमी.
७.भोरगड संवर्धन राखीव अभयारण्य : नाशिक ३.४९ चौ .किमी.
औरंगाबाद विभाग (४):
१.गौताळा औट्रम घाट अभयारण्य (१९८६) : पाचोरा (जळगाव) व औरंगाबाद(सोयगाव , कन्नड) २६९.६१ चौ .किमी.
२.जायकवाडी पक्षी अभयारण्य (१९८६) : औरंगाबाद(पैठण)३४१.०४ चौ .किमी.
३. येडशी रामलिंग घाट अभयारण्य (१९९७) : उस्मानाबाद २२.३८ चौ .किमी.
४.नायगाव मयूर अभयारण्य (१९९४) : बीड (पाटोदा )२९.८९ चौ .किमी.
अमरावती विभाग (११):
१. लोणार अभयारण्य (२०००) : बुलढाणा (लोणार )१.१७ चौ .किमी.
२. नर्नाला अभयारण्य (१९९७) : अकोला १२.३५ चौ .किमी.
३. काटेपुर्णा अभयारण्य (१९८८) : अकोला (बर्शिटाकळी)७३.६३ चौ .किमी.
४.कारंजा सोहोल अभयारण्य (२०००) : वाशीम (कारंज )१८.३२ चौ .किमी.
५. मेळघाट धकणा कोल्काज अभयारण्य (१९८५) : अमरावती(धरणी ) ७७८.७५ चौ .किमी.
६. वान (चिखलदरा )अभयारण्य(१९९७) : अमरावती २११ चौ .किमी.
७. टिपेश्वर अभयारण्य (१९९७) : यवतमाळ (केळापूर )१४८.६३ चौ .किमी.
८. पैनगंगा अभयारण्य (१९८६) : यवतमाळ (उमखेड) व नांदेड (किनवट )३२४.६२ चौ .किमी.
९. इसापूर अभयारण्य (२०१४) : यवतमाळ (दिग्रस )३७.८० चौ .किमी.
१०. आंबा अभयारण्य : बुलढाणा १२७.११ चौ .किमी.
११. ज्ञानगंगा अभयारण्य : बुलढाणा २०५.२१ चौ .किमी.
अजून पुढे नवीन topic वाचा
नागपूर विभाग (१२):
१.नवीन बोर अभयारण्य (२०१२) : वर्धा (सेलू )६१.१ चौ .किमी.
२. बोर अभयारण्य : वर्धा (सेलू ) ६९.१ चौ .किमी.
३. मानसिंगदेव अभयारण्य : नागपूर १८३ चौ .किमी.
४. उमरेड कर्हांडा अभयारण्य (२०१२) : भंडारा (पवनी )१८९.२९ चौ .किमी.
५. कोका अभयारण्य (२०१३ ): भंडारा ९७.६२४ चौ .किमी.
६. नागझिरा अभयारण्य (१९७०): गोंदिया (गोरेगाव )१५२.८१ चौ .किमी.
७. नवीन नागझिरा अभयारण्य (२०१२) : गोंदिया (गोरेगाव )१५२.८१ चौ .किमी.
८. नवेगाव अभयारण्य : गोंदिया (अर्जुनी मोरगाव ) १३३.८८ चौ .किमी.
९. अंधारी अभयारण्य (१९८६) : चंद्रपूर (भद्रावती )५०९.२७ चौ .किमी.
१०. चपराळा अभयारण्य (१९८६) : गडचिरोली(चर्माशी)१३४.७८ चौ .किमी.
११. भामरागड अभयारण्य (१९९७) : गडचिरोली (भामरागड) १०४.३८ चौ .किमी.
१२. कन्हाळगाव अभयारण्य (२०२०) : चंद्रपूर २७० चौ .किमी.