विधानसभा
प्रत्येक घटक राज्यात राज्यघटनेच्या कलम 170 नुसार विधानसभेची Legislative Assembly तरतूद करण्यात आली आहे. विधानसभा हे विधिमंडळाचे कनिष्ठ व प्रथम सभागृह आहे. विधानसभेची निर्मिती करण्याचा अधिकार संसदेला आहे. मुंबई विधानसभेची…
घटक राज्यांचे कायदेमंडळ
भारतीय संविधानातील भाग-6, प्रकरण-3 कलम 168 ते 212 मध्ये घटक राज्यांचे कायदेमंडळ Rajyache Kaydemandal याची तरतूद आहे. राज्य सरकारच्या कायदेमंडळाला राज्याचे विधानमंडळ(विधिमंडळ) असे म्हटले जाते. कलम 168 नुसार घटक राज्यांच्या…
कुटुंब न्यायालय
कौटुंबिक न्यायालय Family Court अधिनियम 1984 नुसार विवाह आणि कौटुंबिक बाबी या संबंधित विभागांचे त्वरित निराकरण करण्यासाठी कुटुंब न्यायालय स्थापन करण्यात आली आहेत. 1910 साली अमेरिका या देशात सर्वप्रथम कुटुंब…
दुय्यम न्यायालय
जिल्हा न्यायालय district court (Duyym Nyayalay) भारतीय संविधानातील भाग-5, प्रकरण-6, कलम 233 ते 237 मध्ये Duyym Nyayalay दुय्यम न्यायालयाची तरतूद करण्यात आली आहे. कलम 233 नुसार दुय्यम न्यायालय किंवा जिल्हा…
उच्च न्यायालय
भारतीय संविधानातील भाग-6, प्रकरण-5, कलम 214 ते 232 यामध्ये High court उच्च न्यायालयाची तरतूद करण्यात आली आहे. कलम 214 नुसार प्रत्येक घटकराज्यात High court उच्च न्यायालयाची स्थापना करण्यात आली आहे.…
सर्वोच्च न्यायालय
भारतीय संविधानातील भाग-5, प्रकरण-4 कलम 124 नुसार सर्वोच्च न्यायालयाची Supreme court निर्मिती करण्यात आली आहे. भारतीय न्यायव्यवस्था ही एकेरी न्यायव्यवस्था आहे. Supreme court ब्रिटिश कालखंडात ब्रिटिशांनी निर्माण केलेल्या रचनेप्रमाणे भारताने…
भारताचा महान्यायवादी
भारतीय संविधानात भाग-5, प्रकरण-1, कलम-76 नुसार महान्यायवादीची Attorney General तरतूद करण्यात आली आहे. भारताचे महान्यायवादी हे भारत सरकारचे कायदेशीर सल्लागार व सर्वश्रेष्ठ सरकारी वकील असतात. भारताचा महान्यायवादी यांची नेमणूक राष्ट्रपती…
मंत्रिमंडळातील मंत्र्यांचे प्रकार
केंद्रीय मंत्रिमंडळातील मंत्र्यांचे मुख्य तीन प्रकार Mantrayanche prakarआहेत. 1.कॅबिनेट मंत्री 2.राज्यमंत्री 3.उपमंत्री कॅबिनेट मंत्री(Cabinet Ministers) कॅबिनेट मंत्री हे प्रथम दर्जाचे मंत्री असून त्यांची संख्या 15 ते 20 असते. कॅबिनेट मंत्र्यांच्या…
केंद्रीय मंत्रिमंडळ (मंत्री परिषद)
भारताच्या केंद्रीय मंत्रिमंडळात Central council of ministers कॅबिनेट मंत्री, राज्यमंत्री आणि राज्यमंत्री(स्वतंत्र प्रभार) यांचा समावेश होतो. भारताच्या राज्यघटनेमध्ये ब्रिटनच्या धरतीवर संसदीय शासन पद्धतीची रचना करण्यात आली आहे त्यानुसार भारताच्या राजकीय…
भारताचे उपपंतप्रधान
भारतीय राज्यघटनेत (संविधानात) उपपंतप्रधान पदाची Voice Priminister कोणत्याही प्रकारची तरतूद करण्यात आलेली नाही. राजकीय सोय म्हणून हे पद निर्माण केले जाऊ शकते. तरीही भारत देशात उपपंतप्रधान म्हणून सरदार वल्लभभाई पटेल,…