राष्ट्रपतींचे अधिकार व कर्तव्य
राष्ट्रपती हे भारताचे नामधारी प्रमुख असतात, त्यामुळे त्यांना लाभलेले मिळालेले अधिकार देखील नामधारीच असतात. ते राष्ट्राचे प्रतिनिधित्व करतात. पण राष्ट्रावर राज्य करत नाहीत. Powers and Duties of the President राष्ट्रपती…
भारताचे राष्ट्रपती
संविधानातील भाग-5 प्रकरण-1 कलम- 52 ते 62 मध्ये राष्ट्रपतीची President of India तरतूद करण्यात आली आहे. भारताने संसदीय शासन प्रणालीचा स्वीकार केल्याने भारतीय राज्यव्यवस्थेत एक घटनात्मक प्रमुख व एक वास्तव…
केंद्रीय कार्यकारी मंडळ
भारतीय संविधानातील भाग-5, मधील कलम 52 ते 78 मध्ये केंद्रीय कार्यकारी मंडळाची Union Executive तरतूद करण्यात आली आहे. केंद्रीय कार्यकारी मंडळामध्ये पुढील घटकांचा समावेश होतो. 1.राष्ट्रपती President 2.उपराष्ट्रपती Vice President…
Powers of the parliament : संसदेचे अधिकार
कायदेमंडळाचे प्रमुख अधिकार Powers of the Parliament पुढील प्रमाणे आहेत. कायदा करणे कार्यकारी मंडळावर नियंत्रण ठेवणे पुढील प्रकारे संसद कार्यकारी मंडळावर नियंत्रण ठेवते. 1.अविश्वास ठराव : विरोधी पक्षांनी सरकार विरुद्ध…
नवीन संसद भवन
28 मे 2023 रोजी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते भारताच्या नवीन संसद भवनाचे Central Vista Project उद्घाटन संपन्न झाले. भारतीय संसद हे संविधानाचे सर्वोच्च मंदिर आहे. शंभर वर्षांपूर्वी तयार झालेल्या…
लोकसभा
भारतीय संविधानाच्या कलम 81 नुसार लोकसभेची House of the People स्थापना करण्यात आली. इंग्लंड आणि कॅनडाच्या कॉमन्स सभागृहाच्या धरतीवर भारतीय लोकसभेची निर्मिती केलेली आहे. लोकसभा House of the People हे…
राज्यसभा
भारतीय संविधानातील कलम 80 नुसार राज्यसभेची Council of States तरतूद करण्यात आलेली आहे. राज्यसभा हे संसदेचे वरिष्ठ सभागृह असून ते स्थायी स्वरूपाचे सभागृह आहे. राज्यसभेस वरिष्ठ सभागृह, दुतीय सभागृह, उच्च…
भारतीय संसद
भारताच्या केंद्रीय कायदेमंडळाला संसद किंवा पार्लमेंट Parlment असे म्हणतात. राष्ट्रीय पातळीवरील केंद्रशासन यंत्रणेच्या किंवा संघ शासन व्यवस्थेच्या कायदेमंडळास “संसद” Parlment असे म्हटले जाते. संसद हा शब्द फ्रेंच भाषेतून घेतला आहे.…
भारतीय राज्यघटनेचे स्रोत
भारतीय घटनाकारांनी जगातील सुमारे 60 देशांच्या संविधानाचा अभ्यास करून त्यातल्या चांगल्या बाबींचा समावेश भारतीय संविधानात Sources of the Indian Constitution केला आहे. भारतीय राज्यघटनेचे (Indian Constitution) स्रोत विविध देशांच्या राज्यघटनांमधून…
घटना समितीच्या प्रमुख समित्या
मे 1946 मध्ये कॅबिनेट मिशानानुसार (त्रीमंत्री योजना) भारतीय संविधान निर्माण करण्यासाठी एका संविधान (घटना) समितीची निर्मिती करून प्रस्ताव ठेवण्यात आला. घटना समितीच्या एकूण 22 उपसमित्या होत्या. Major Committees of the…