आपल्या अंतकरणातील भावनांचा अचानक स्फोट होऊन तोंडावाटे काही उद्गार बाहेर पडतात, त्या अविकारी अव्ययांना केवलप्रयोगी अव्यय-Kevalproyogi avyay असे म्हणतात.
केवलप्रयोगी अव्यय नेहमी वाक्याच्या सुरुवातीला येतात. ती वाक्याचा भाग नसतात. ते वाक्यातील स्वतंत्र उद्गार असतात.
केवलप्रयोगी अव्ययानंतर नेहमी उद्गारवाचक चिन्हाचा उपयोग केला जातो.
उदाहरण-
वा!, आहाहा!, अरेरे!, हाय!
केवलप्रयोगी अव्ययाचे नऊ प्रकार पडतात.
1)हर्षदर्शक किंवा आनंददर्शक केवलप्रयोगी अव्यय:
आनंद व्यक्त करताना जी केवलप्रयोगी अव्यय आपण वापरतो, त्यांना हर्षदर्शक केवलप्रयोगी अव्यय असे म्हणतात.
उदाहरण-
वावा, वा, वाहवा, अहाहा.
वाहवा ! किती सुंदर फुल आहे.
वावा! काय गाणे आहे.
अहाहा! किती छान मंदिर आहे .
वा! काय स्वदिष्ट जेवण आहे.
अहा ! किती मोठा डोंगर हा !
ओहो ! सगळीकडे पाणीच पाणी आहे.
2)शोकदर्शक केवलप्रयोगी अव्यय:
दुःख व्यक्त करण्यासाठी जी केवलप्रयोगी अव्यय वापरली जातात, त्यांना शोकदर्शक केवलप्रयोगी अव्यय असे म्हणतात.
उदाहरण-
अरेरे, आईग , हायहाय, देवारे.
अरे अरे ! फार वाईट झाले.
आईग! पायात काटा रुतला.
देवारे! सर्वाना आशीर्वाद दे.
हाय हाय ! काय केलंस तू.
3)आश्चर्यदर्शक केवलप्रयोगी अव्यय:
एखाद्या गोष्टीचे आश्चर्य वाटल्यानंतर आपण जे केवळ प्रयोगी अव्यय वापरतो, त्यांना आपण आश्चर्यदर्शक केवलप्रयोगी अव्यय असे म्हणतात.
उदाहरण-
अबब, बापरे, अरेच्चा, आ, ओहो, चकचक.
अबब ! केवढा मोठा समुद्र .
अरेच्चा! तु शर्यतीत जिंकलास .
बापरे ! किती उंच डोंगर आहे.
४)प्रशंसादर्शक केवलप्रयोगी अव्यय:
कौतुक करण्यासाठी किंवा प्रशंसा करण्यासाठी जे केवलप्रयोगी अव्यय वापरतात, त्यांना प्रशंसादर्शक केवलप्रयोगी अव्यय असे म्हणतात.
उदाहरण-
शाब्बास, छान, ठीक, फक्कड, खास.
वाहवा ! काय मधुर गाणे आहे.
शाब्बास ! तु जिंकलास .
छान! तुझे हस्ताक्षर खूप छान आहे.
५)संमतीदर्शक केवलप्रयोगी अव्यय:
एखाद्या गोष्टीला परवानगी देण्यासाठी जे केवलप्रयोगी अव्यय वापरतो त्याला आपण संमतीदर्शक केवलप्रयोगी अव्यय असे म्हणतो.
उदाहरण-
जी, हा, जिहा, ठीक, अच्छा, बराय,
बराय ! काळजी घे.
ठीक! तु उद्या शाळेत जा.
अच्छा ! तु घरी जा.
६)तिरस्कारदर्शक केवलप्रयोगी अव्यय:
एखाद्या गोष्टीबद्दल तिरस्कार दाखवण्यासाठी आपण जे केवळ प्रयोगी अव्यय वापरतो, त्याला आपण तिरस्कार दर्शक केवलप्रयोगी अव्यय असे म्हणतो.
उदाहरण-
छी छी, शी:, ऊह, हूड, ईश्य.
शि! काय घाणेरडा वास येत आहे.
हूड ! मी नाही खाणार.
७)संबोधदर्शक केवलप्रयोगी अव्यय:
जे केवलप्रयोगी अव्यय कोणालातरी संबोधण्यासाठी किंवा बोलवण्यासाठी वापरतो त्याला संबोधदर्शक केवलप्रयोगी अव्यय असे म्हणतात.
उदाहरण-
अरे, रे, अहो, अग, ए.
आग ! ऐकलस का.
ब! असे करून कसे चालेल.
ए ! चल लवकर.
८)मौनदर्शक केवलप्रयोगी अव्यय:
आपल्या मनाची मौन भावना दर्शिवनाऱ्या अविकारी शब्दांना मौनदर्शक केवलप्रयोगी अव्यय असे म्हणतात.
उदाहरण-
चूप, चीप, चुपचाप, गप, गुपचूप.
गप! थोडाही आवाज करू नको.
चूप ! अभ्यास कर.
चुपचाप! कोणी तरी येत आहे.
९)विरोधदर्शक केवलप्रयोगी अव्यय:
एखाद्या गोष्टीला नकार दर्शवण्यासाठी जे केवलप्रयोगी अव्यय वापरतो त्याला आपण विरोधदर्शक केवलप्रयोगी अव्यय असे म्हणतात .
उदाहरण-
जे, हट, अह , च, छे.
अह! तु खेळायला जाऊ नको.
छे ! मला नाही आवडत ते.