Marathi mahni

अंधारात केले तरी उजेडात आले – गुप्तपणे केलेली गोष्ट कधीही सर्वांना कळू शकते.

अग अग म्हशी मला कुठे नेशी – एकाच्या चुकीसाठी इतर लोकांना दोष लावणे.

अठरा विश्व दारिद्र्य असणे – अति दुर्बल असणे.

अडला हरी गाढवाचे पाय धरी – अडचणीच्या वेळी मुर्खाची मन धरणी करावी लागते.  

अडाण्याची गोळी भल्यास गेली – अडाणी माणूस कोणालाही अडचणीत आणू शकतो.

अति झाला अन हसू आलं – एखाद्या गोष्टीचा उहापोह केला तर ती गोष्ट हास्यास्पद ठरते.

अति तेथे माती – कोणत्याही गोष्टीचा अतिरेक वाईट असतो.

अति राग भीक माग – क्रोधामुळे कोणतीही गोष्ट साध्य करता येत नाही.

अती शहाणा त्याचा बैल रिकामा – जो व्यक्ती अति शहाणपणा करतो त्या व्यक्तीचे कधीही कोणते काम नीट होत नाही.

अपयशी यशाची पहिली पायरी आहे – कोणतेही यश मिळवताना सुरुवातीला अपयश येऊ शकते.

असतील शिते तर जमतील भुते – आपल्या जवळ पैसे असेपर्यंत सर्वजण येतात.

असू ना मासू, कुत्र्याची सासू – सर्व इच्छेप्रमाणे झाले असते तर सर्व लोक धनवान झाले असते.

आंधळा मागतो एक डोळा देव देतो दोन-  अपेक्षेपेक्षा जास्त लाभ होणे.

आंधळे दळते आणि कुत्रे पीठ खाते – एकाने मेहनत करायची व दुसऱ्याने त्याचा फायदा घ्यायचा.

आंधळ्याची बहिऱ्याची गाठ – एकमेकांना मदत न करता व्यक्ती जवळ येणे.

आगीतून निघून फुफाट्यात पडणे – एका संकटातून दुसऱ्या संकटात सापडणे.

आचार तेथे विचार – चांगली संस्कृती चांगल्या विचारांना जन्म देते.

आज अंबारी तर  उद्या झोळी – कधी थाटामाटात तर कधी दरिद्री राहणे.

आजा मेला नातू झाला – नुकसान झाल्यावेळी फायद्याची गोष्ट घडणे.

आठ हात काकडी नऊ हात बी – एखाद्या गोष्टीची फारच स्तुती करून सादर करने.

आडात नाही तर पोहऱ्यात कोठून येणार? –  स्वतःजवळ नाही तर ते दुसऱ्याच काय देणार.

आधी जाते बुद्धी मग जाते लक्ष्मी – आधी वर्तन बिघडते, मग मनुष्य कंगाल होतो.

आधी पोटोबा मग विठोबा – प्रथम पोटाची सोय पहावी नंतर देवधर्म करावा.

आधीच तारे त्यात गेले वारे – विचित्र व्यक्तीच्या वर्तनात भर पडण्याची घटना घडणे.

आपला तो बाब्या दुसऱ्यांचे ते कार्टे – आपले विचार हे दुसऱ्या पेक्षा श्रेष्ठ कसे ही वृत्ती अंगी असणे.

आपला हात जगन्नाथ – आपल्याला घेण्याची संधी मिळताच मुबलक घेणे.

आयत्या बिळात नागोबा – दुसऱ्याच्या कष्टाचा फायदा स्वतःसाठी करून घेणे.

आलिया भोगासी असावे सादर – आलेल्या संकटात कुरकुर न करता तोंड देणे भाग असते.

आवळा देऊन कोहळा काढणे – स्वार्थ साधण्यासाठी लहान वस्तू देऊन मोठी वस्तू मिळवणे.

इकडे आड तिकडे विहीर – कोंडी होणे.

इच्छा तसे फळ – मनात चांगले विचार ठेवून केलेले कार्य यशस्वी होते.

इच्छा तेथे मार्ग – जर एखादी गोष्ट मनापासून करायची असेल तेथे मार्ग निघतो.

इज्जतीचा फालुदा होणे – अपमान होणे.

उंच वाढला एरंड तरी होईना इक्षुदंड – छोट्या गोष्टी मोठ्यांशी बरोबरी करू शकत नाही.

उंटावरचा शहाणा – मूर्ख सल्ला देणारा.

उंटावरून शेळ्या हाकणे – आळस ,हलगर्जीपणा करणे.

उंदराला मांजर साक्ष – एकमेकांना साथ देणे.

उखळात हात घातल्यावर मुसळा ची भीती कशाला – एखाद्या मोठ्या कठीण काम हातात घेतल्यानंतर श्रमाचा विचार करायचा नसतो.

उचलली जीभ लावली टाळ्याला – कोणताही विचार न करता बोलणे.

उतावळा नवरा गुडघ्याला बाशिंग – उतावळेपणाने मूर्ख सारखे वर्तन करणे.

उथळ पाण्याला खळखळाट फार – अंगात थोडीशी कुवत असून देखील जास्त दिमाग दाखवणे.

उसाच्या पोटी कापूस सद्गुनी – माणसाच्या पोटी दुर्घिनी लेकरू.

एक ना धड भारावर चिंध्या – एकाच वेळी अनेक गोष्टी केल्याने सर्वच गोष्टी अर्धवट राहतात

एका पिसाने मोर होत नाही – थोड्याशा यशाने जास्त आनंदित होऊ नका.

एका माळ्याचे मणी – सर्व लोक सारख्या स्वभावाची असणे.

एका हाताने टाळी वाजत नाही – कोणत्याही भांडणात दोष एकाचाच नसतो.

एकादशीच्या घरी शिवरात्र येणे – संकटात आणखीन संकट येणे.

एकावे जनाचे करावे मनाचे – अनेकांचा सल्ला घ्यावा पण स्वतःला पटेल तेच करावे.

कधी तुपाशी तर कधी उपाशी – परिस्थिती नेहमी सारखी नसते कधी चांगले दिवस तर कधी वाईट दिवस येणे.

करावे तसे भरावे – वाईट प्रत्येक करणाऱ्यास त्याचे दुष्परिणाम भोगावे लागतात.

काखेत कळसा नि गावाला वळसा – हरवलेली वस्तू जवळ असताना सर्वत्र शोधणे.

काप गेले नी भोके राहिली – संपत्ती गेली आणि फक्त आठवणी उरल्या.

कामापुरता मामा – काम असताना गोड बोलणे.

कावळा बसायला आणि फांदी तुटायला – परस्परांशी काही संबंध नसताना दोन गोष्टी योगायोगाने एकाच वेळी घडणे.

कुठे राजाभोज कुठे गंगूतेली – बलाढ्य माणूस आणि दुर्बल याची तुलना होऊ शकत नाही.

कुठेही जा पळसाला पाने तीनच – सर्वत्र परिस्थिती सारखीच असते.

कुत्र्याची शेपूट नळीत घातले तरी वाकडे ते वाकडेच – वाईट सवय कधीही जात नाही.

केळीला नारळी आणि घर चंद्रमौळी – खूप दारिद्र्याची बिकट अवस्था येणे.

कोंड्याचा मांडा करून खाणे – मिळेल ते गोड मानून खाणे.

कोळसा उघळावा तितका काळाच – वाईट गोष्ट कितीही तपासली तरीही त्यातून वाईटच निघणार.

खऱ्याला मरण नाही – खरे एक दिवस सर्वांच्या समोर येते.

खाई  त्याला खवखवते – वाईट काम करणाऱ्याच्या मनात भीती असते.

खाऊन माजा पण टाकून  माजू नये – दान करावे पण संपत्तीचा गैरवापर करू नये.

खायला काळ भुईला भार – काम न करणारा व्यक्ती सर्वांना भारदार वाटतं.

खाल्ल्या घराचे वासे मोजणे – ज्या घरात राहतो त्याच घराशी बेईमानी  करणे.

खोट्याच्या कपाळी गोटा – वाईट काम करणाऱ्याचे नुकसान होते.

ग ची बाधा झाली – आत्मविश्वास बळावणे.

गंगा वाहते तोवर हात धुऊन घेणे – जोपर्यंत लाभ घेता येतो तोपर्यंत स्वार्थ साधून घेणे.

गड आला पण सिंह गेला – एक महत्त्वाची गोष्ट मिळवताना दुसरी गोष्ट दूर जाणे.

गरज सरो वैद्य मरो – गरज संपल्यावर उपकार कर्त्याला विसरणे.

गरजवंताला अक्कल नसते – गरजू व्यक्तीला दुसऱ्याचे बोलणे व वागणे हवे तसे न काही बोलता सहन करावे लागते.

गर्वाचे घर खाली – माणसावर नाचक्की ची वेळ येते.

गळ्यातले तुटले ओटीत पडले – नुकसान होता होता वाचले.

गाड्या बरोबर नळ्याची यात्रा – मोठ्या आश्रयाने लहानांचाही फायदा होणे.

गाढवापुढे वाचली गीता कालचा गोंधळ बरा होता – मुर्खाला कितीही समज दिली, तरी त्याचा काही उपयोग नसतो.

गाढवाला गुळाची चव काय? – मूर्ख व्यक्तीला चांगल्या गोष्टीची किंमत नसणे

गावात घर नाही आणि रानात शेत नाही – कफल्लक असणे किंवा दरिद्री असणे.

गोगलगायनी पोटात पाय – एखाद्याचे खरे रूप न दिसणे.

गोरा गोमटा कपाळ करंटा – नुसते देखणेपण  पण काही कामाचे नसते.

घर ना दार देवळी बिऱ्हाड – बायको पोरे नसणारा एकटा मनुष्य.

घरोघरी मातीच्या चुली – सर्वत्र सारखी परिस्थिती असणे.

घोंगडे भिजत पडणे – एखादी गोष्ट खूप दिवसापासून प्रलंबित असणे.

घोडा मैदाना जवळ असणे – परीक्षा लवकरच होणे.

चकाकते ते सोने नसते – बडेजाव करणारे सर्वजण श्रीमंत नसतात.

चढेल तो पडेल – उत्कर्षासाठी धडपडणाऱ्याला अपयश आले तर त्यात कमीपणा येत नाही.

चांभाराची नजर जोड्यावर – आपापल्या व्यवसायास संबंधित गोष्टीकडे मनुष्य अधिक रस घेऊन अवलोकन करतो.

चार जणांची आई बाजेवर जीव जाई – जबाबदारी प्रत्येकाची असली तरी मात्र काळजी कोणीच घेत नाही.

चार दिवस सासूचे चार दिवस सुनेचे – प्रत्येकाचा दिवस असतो.

चालत्या गाडीला खेळ घालने – एखाद्याच्या चांगल्या कामात व्यत्य आणणे.  

चुकणे हा मानवाचा धर्म आहे – मनुष्यप्राणी हा चुकू शकतो.

चोर नाही तर चोराची लंगोटी – भरपूर अपेक्षा असताना अल्पलाभावर समाधान मानणे.

चोर सोडून सन्यासालाच फाशी – खरा अपराधी सोडून निरपराधी माणसाला शिक्षा देणे.

चोराची पावलं चोराला ठाऊक – वाईट माणसांनाच वाईट माणसाच्या युक्त्या कळतात.

चोराच्या उलट्या बोंबा – स्वतःच गुन्हा करून दुसऱ्याला दोष देणे.

चोराच्या मनात चांदणे – वाईट प्रत्येक करणाऱ्याला आपले कृत्य उघडकिला येईल की काय अशी सतत भीती वाटणे.

छत्तीसचा चा आकडा – विरुद्ध मत असणे.

जळतं घर भाड्याने कोण घेणार – नुकसान करणाऱ्या गोष्टींचा स्वीकार न करणे.

जशी देणावळ तशी धुणावळ – कामाच्या मोबदल्याच्या प्रमाणातच काम करणे.

जशी नियत तशी बरकत – आपले यश आपल्या चांगल्या विचारावर अवलंबून असते.

जसा गुरु तसा चेला – एक प्रमुख व्यक्तीच्या मार्गदर्शनाखाली त्या व्यक्तीच्या स्वभावाचे लोक निर्माण होतात.

जात आहेत तर चणे नाहीत, चणे आहेत तर दात नाहीत – एक गोष्ट असली तरी तिच्या जोडीला पाहिजे ती गोष्ट नसणे.

जावे त्याचा वंशा ,तेव्हा कळे – एखाद्या व्यक्तीचे दुःख त्याच्याजवळ गेल्यावर कळते.

जिथे पिकत तिथे विकत नाही – एखादी गोष्ट भरपूर  प्रमाणात असलेल्या भागात त्या गोष्टीचे महत्त्व राहत नाही.

जो खाईल आंबा तो सोसल ओळंबा – एखाद्या गोष्टीचा लाभ घेताना त्याचे दोष स्वीकारावे.

जो गुळाने मारतो त्याला विष कशास? – जिथे गोड बोलून काम होते तिथे कठोर उपयांची गरज नसते.

ज्याचं जळतं त्यालाच कळतं – आपले दुःख आपल्याला सोसावे लागते.

ज्याचा कंटाळा त्याचा वानोळा – जी कंटाळवाणी बाबा असते ती स्वीकारावी लागते.

ज्याची खावी पोळी त्याची वाजवावी टाळी – आपल्यावर जे उपकार करतो त्याचे गुण गावे.

ज्याच्या हाती ससा तो पारधी – ज्याला यश आले तो कर्तबगार.

ज्याला नाही अक्कल त्याची घरोघरी नकल – मूर्ख माणसाची सर्वत्र उपेक्षा व टिंगल होते.

झाकली मूठ सव्वा लाखाची – अब्रू राखणे.

टाकीचे घाव सोसल्या वाचून देव पण येत नाही – कष्ट सोसल्याशिवाय फळ मिळत नाही.

डोंगर पोखरून उंदीर काढणे – जास्त श्रम करून कमी फायदा होणे.

ढवळ्या जातो आणि पवळ्या येतो पण सावळा गोंधळ तसाच राहतो – कारभारी व्यक्ती बदलली तरी फारसे बदल होत नाहीत आणि तोच तो गोंधळ उडतो.

ढवळ्या शेजारी बांधला पवळ्या वाण नाही पण गुण लागला – दोन व्यक्तींना सोबत राहताना एकमेकांच्या सवयी लागने.

तरण्याचे कोळसे म्हातार्‍याला बाळसे – विरुद्ध गोष्टी होणे.

ताकापूरते रामायण – एखाद्याकडून आपले काम होईपर्यंत त्याची खुशामत करणे.

ताकास तूर लागू न देणे – कोणत्याही गोष्टीचा थांगपत्ता लागू न देणे.

तू दळ माझे आणि मी दळते गावच्या पाटलाचे – आपले काम दुसऱ्याने करावे आपण मात्र गावचे कामे करावे.

तेल गेले तूप गेले हाती धुपाटणे आले – एकही गोष्ट पूर्ण न होणे.

तोंड दाबून बुक्क्यांचा मारा – एखाद्याला विनाकारण शिक्षा देणे.

थेंबे थेंबे तळे साचे – छोट्या साठवणीतून मोठा संग्रह होतो.

दगडापेक्षा वीट मऊ  -मोठ्या संकटापेक्षा लहान संकट कमी नुकसान करते.

दहा गेले पाच उरले – जीवन कमी उरणे.

दही खाऊ का मही खाऊ – हे करावे का ते करावे हे न कळणे.

दात कोरून पोट भरत नाही –  मोठ्या व्यवहारात काटकसर करून चालत नाही.

दाम करी काम ,बीबी करी सलाम  – पैसे  टाकले की कोणतेही काम सहजरीत्या होते.

दिवस बुडाला मजूर उडाला – रोजाने काम करणारा स्वतःच समजून कधीच काम करणार नाही कामाची वेळ संपते तोच तो निघून जाणार.

दिव्याखाली अंधार – मोठ्या माणसात देखील दोष असतात.

दुभत्या गायीच्या लाथा गोड – पुढे जाऊन ज्याच्यापासून काही फायदा होणार आहे त्याचा त्रास देखील मनुष्य आज सहन करतो.

दुरून डोंगर साजरे – दुरून चांगल्या दिसणाऱ्या गोष्टीचे खरे रूप जवळून समजते.

दुष्काळात तेरावा महिना – संकटात अधिक भर.

देव देते कर्म नेते – देवाने लाभलेली गोष्ट वाईट वागणुकीमुळे टिकत नाही.

दैव आले द्यायला पण पदर नाही घ्यायला –  नशिबाने मिळणे परंतु घेता न येणे.

दैव उपाशी राही आणि उद्योग पोटभर खाई – नशिबावर अवलंबून असणारे उपाशी राहतात तर उद्योगी पोटभर खातात.

दोन मांडवांचा वराडी उपाशी – दोन गोष्टींवर अवलंबून असणाऱ्या चे काम होत नाही.

धर्म करता कर्म उभे राहते – एखादी चांगली गोष्ट करत असताना पुष्कळदा त्यातून नको ती निष्पत्ती होते.

न कर्त्याचा वार शनिवार – ज्याला एखादे काम मनातून करायचे नसते तो कोणत्यातरी सबबीवर ते टाळतो.

नकटीच्या लग्नाला सतराशे विघ्न – काम करणाऱ्यांच्या मार्गात एक सारख्या अनेक अडचणी येतात.

नदीचे मूळ आणि ऋषीचे कुळ पाहणे – नदीचे उगम स्थान व ऋषीचे कुळ पाहू नये कारण त्यात काहीतरी दोष असतोच.

नळी फुंकली सोनारे इकडून तिकडे गेले वारे – केलेला उपदेश निष्फळ ठरणे.

नव्याचे नऊ दिवस – कोणत्याही गोष्टीचा नवीन पणा काही काळ टिकून कालांतराने तिचे महत्त्व नाहीसे होणे.

नाकापेक्षा मोती जड होणे – डोईजड होणे.

नागेश्वराला नागवून सोमेश्वराला वाट – एकाचे लुटून दुसऱ्याला दान करणे.

पालथ्या घड्यावर पाणी – सर्व प्रयत्न निरुपयोगी ठरणे.

बाप दाखव नाहीतर श्राद्ध कर – दोन पैकी एक पर्याय निवडणे.

बापाला बाप म्हणे ना चुलत्याला काका कसा म्हणेल – जवळच्यांचा मान न ठेवणारा दुसऱ्याचा मान का ठेवील.

भुकेला कोंडा निजेला धोंडा – अगदी साधेपणाने राहणे.

मेल्याशिवाय स्वर्ग दिसत नाही – प्रत्यक्ष अनुभव घेतल्याशिवाय कळत नाही.

या बोटावरची थुंकी त्या बोटावर घेणे – बनवाबनवी करणे.

रात्र थोडी सोंगे फार – काम भरपूर वेळ कमी.

लहान तोंडी मोठा घास घेणे – स्वतःच्या योग्यतेच न शोभेल असे वर्तन करणे.

साखरेचे खाणार त्याला देव देणार – चांगले इच्छा करणाऱ्याला चांगलेच मिळत राहणार.

हात ओला तर मित्र झाला – फायदा असेपर्यंत सारे भोवती गोळा होतात.

हाताच्या काकणाला आरसा कशाला – प्रत्यक्ष स्पष्ट असणाऱ्या गोष्टीस पुरावा नको असतो.

अडली गाय अन फटके खाय –  अडचणीत सापडलेल्या व्यक्तीस जास्त त्रास देणे

अपयश ही यशाची पहिली पायरी आहे –  कोणतेही यश मिळवताना सुरुवातीला अपयश येऊ शकते

आमचे गहू आम्हालाच देऊ – आपल्याच वस्तूचा चतुराईने दुसऱ्यांना लाभ न मिळू देता तो स्वतःच लाभ घेणे

अशा  ची माय निराशा – निराशा येईल म्हणून आशा कधीही सोडू नका

आज अंबारी उद्या झोळी धरी – कधी थाटामाटात तर कधी दारिद्र्य राहणे

आचार भ्रष्ट आणि सदा कष्ट – अनाचाराने वागणारा माणूस सादा  दुःखी असतो

असेल तेव्हा दिवाळी नाहीतर शिमगा – भरपूर पैसा असल्यावर चैन करायची नाही तर गप्प बसायचे.

आपली पाठ आपणास दिसून येत नाही – आपले दोष आपल्याला दिसत नाहीत.

आपण हसे  लोकांना अनं घाण आपल्या नाकाला – ज्या देशाबद्दल लोकास हसायचे तोच दोष आपल्यात असताना दुर्लक्ष करणे.

आत्या बाईला मिशा असत्या तर तिला काकाच म्हटले असते – अशक्य गोष्टींची चर्चा करण्यात काही अर्थ नसतो. इज्जतीचा फालुदा होणे – अपमान होणे.

अक्कल खाते जमा – नुकसान होणे.

धीच तारे त्यात गेले वारे – विचित्र व्यक्तीच्या वर्तनात भर पडणारे घटना घडणे.

इच्छापरा ते येई घरा – दुसऱ्यांच्या बाबतीत वाईट चिंतन करणे आणि तेच आपल्याला वाटायला येणे.

उकराल माती तर पिकतील मोती – शेती चांगली मशागत केल्यास चांगले पीक येते.

उडाला तर कावळा बुडाला तर बेडूक – गोष्टीची परीक्षा घेण्यासाठी वाट पाहणे.

एका माळेचे मणी – सर्व लोक सारख्या स्वभावाचे असणे.

एका पिसाने मोर होत नाही – थोड्याशा यशाने जास्त आनंदित होऊ नका.

कर नाही त्याला डर कशाला – ज्याने काही केलं नाही त्याला भीती कशाची?

करीन ते पूर्व – मी करेल तेच योग्य अशा विचाराने वागणे.

करून करून भागला देव ध्यानी लागला – वाईट कृत्य करून शेवटी देव धर्माला लागणे.

काल महिना आणि आज पितर झाला – अतिशय लगबगीचे लक्षण.

काखेत कळसा आणि गावाला वळसा – जवळची वस्तू शोधण्यासाठी दूर जाणे.

कोल्हा काकडीला राजी  – लहान लहान गोष्टींना गोष्टींनी खुश होणे.

खायला काळ भुईला भार – काम न करता व्यक्ती सर्वाला भारदार वाटतो.

गर्वाचे घर खाली – गर्विष्ठ माणसाचे नेहमी शेवटी नेहमी अपमान होतो.

घेता दिवाळी देता शिमगा – घेताना आनंद वाटतो पण देताना मात्र नको वाटते.

घोडे कमावते आणि गाढव खाते – एकाने कष्ट करावे व दुसऱ्यांनी त्याचा गैरफायदा घ्यावा.

चालत्या गाडीला खेळ – सुरळीत चालणाऱ्या कामात अडचण आणणे.

नाम करी काम बीबी करी सलाम – पैसे टाकले की कोणतेही काम सहजरीत्या होते.

नव्याचे नऊ दिवस – कोणत्याही गोष्टीचा नवेपणा काही काळ असतो कालांतराने तो नाहीसा होतो.